HISTORIA STRZELECTWA W POLSCE
Na stronie internetowej Polskiego Związku Strzelectwa Sportowego można znaleźć ciekawy tekst dotyczący historii sportu strzeleckiego w Polsce. Trzeba z zadowoleniem stwierdzić, że w tym opracowaniu została jednoznacznie potwierdzona znacząca rola bractw strzeleckich w powstaniu i rozwoju sportów strzeleckich. Warto przeczytać ten tekst ze względu na informacje dotyczące udziału Zjednoczenia w Naczelnej Radzie Strzelectwa.

Na świecie
• Historia strzelectwa wiąże się z rozwojem broni palnej i wynalazkiem broni pneumatycznej.
• Strzelanie do tarczy wywodzi się bezpośrednio ze średniowiecznych strzelań: rycerskich i Bractw Kurkowych, rzadko kojarzono z bronią palną.
• około 1830 - rozpoczyna się forma strzelań do zwierzyny symulowanych lub specjalnie hodowlanych gołębi do celów strzeleckich /Anglia/
• 1832 rok - w Anglii powstaje klub "Wysokich Kapeluszów" /strzelano do gołębi wypuszczanych spod kapelusza na sygnał/. W następnych latach zastąpiono gołębie szklanymi kulami wyrzucanymi przez maszynę /trap/. W wyniku ewolucji około 1880 roku powstają pierwsze rzutki i maszyny do ich wyrzucania - trap /patent 1883/
• 1883 rok - rozpowszechnienie strzelań do rzutków na świecie
• 1910 rok - w Stanach Zjednoczonych powstaje nowa forma strzelań do rzutków /skeet/
• 1852 rok - w Niemczech w wyniku reorganizacji Towarzystw Strzeleckich i Bractw Kurkowych nastąpił rozwój organizacyjny strzelań tarczowych
• 1861 rok - powstaje ADS - Ogólnoniemiecki Związek Strzelecki Od drugiej połowy XIX wieku wojskowość wykorzystuje strzelectwo do doskonalenia szkolenia Bojowego.
• 1896 rok - strzelectwo weszło do programu Igrzysk Olimpijskich
• 1907 rok - we Francji powstaje Międzynarodowa Unia Federacji i Towarzystw Strzeleckich
• 1929 rok - w statucie UIT zamieszczono, że siedzibą Unii będzie kraj Prezesa /językiem urzędowym był język francuski/
• 1955 rok - powstaje Europejska Konfederacja Strzelecka z siedzibą w Pradze
• 1996 rok - zmiana nazwy na ISSF - Międzynarodowa Federacja Strzelectwa Sportowego obecnie siedziba w Monachium - Niemcy


W Polsce
• Strzelectwo na ziemiach Polskich wywodzi się ściśle z działalności "Bractw Kurkowych". Zawody odbywały się w dwóch kategoriach strzeleckich o "KORONĘ" - strzelano do drewnianego Koguta /zwanego kurem/ zwycięzca otrzymał tytuł "Króla Kurkowego" oraz strzelanie o "KLEJNOT" - strzelano do tarczy o nagrodę.
• 1833 rok - powstaje Towarzystwo Strzeleckie w Krakowie
• Na przełomie XIX i XX wieku Towarzystwo Gimnastyczne "Sokół" rozwija działalność Strzelecką.
• 1910 rok - powstaje Związek Strzelecki we Lwowie
• 1913 rok - utworzono Sekcję Strzelecką AZS w Krakowie przy Uniwersytecie Jagiellońskim
• 1921 rok - na Kongresie UIT Polskę reprezentuje Związek Strzelecki
• 1927 rok - powstaje Państwowy Urząd Wychowania Fizycznego i Przysposobienia Wojskowego /inicjatorem był Józef Piłsudski/
• 1927 rok - Polski Związek Broni Małokalibrowej
• 1932 rok - Polski Związek Broni Wojskowej i Dowolnej
• 1932 rok - powołano Naczelną Radę Strzelecką, był to organ naukowy, opiniodawczy i programowy. Składał się z przedstawicieli: Ministerstwo Spraw Wojskowych, Państwowego Urzędu Wychowania Fizycznego i Przysposobienia Wojskowego, Związku Strzelectwa, Polskiego Związku Strzelectwa Sportowego, Polskiego Związku Łuczniczego, Polskiego Związku Stowarzyszeń Łowieckich, Zjednoczenia Strzeleckich Bractw Kurkowych oraz Polskiego Kolegium Sędziów Strzeleckich oraz Łuczniczych /powstał 1932/
• 1933 rok - z połączenia PZBM oraz PZBWiD powstaje Polski Związek Strzelectwa Sportowego
• 1935 rok - PZSS reprezentuje strzelców w UIT obecnie ISSF
• 1946 rok - po II wojnie światowej reaktywowano PZSS
• 1952-56 r. - PZSS "działał" jako sekcja strzelectwa Sportowego w Głównym Komitecie Kultury Fizycznej.
• 1957 rok - PZSS prowadzi normalną działalność statutową
• 1969 rok - PZSS jest członkiem Europejskiej Konfederacji Strzeleckiej
Krótka historia strzelectwa

Początki strzelectwa sportowego sięgają XIII wieku, kiedy to powstawały tzw. bractwa kurkowe. W całej Europie organizowano przy okazji rozmaitych świąt państwowych i kościelnych zawody pomiędzy tymi bractwami. Za zwycięstwo można było wówczas otrzymać mieszek srebra, a niekiedy nawet złota.
W 1410 roku we Francji sformowano pierwszy oddział arkabuzów. Ponieważ strzelanie było dla nich również rozrywką, której oddawali się w wolnych chwilach, można ich uznać za członków najstarszego klubu strzelectwa sportowego.
W początkach XVIII wieku dużą popularność w Stanach Zjednoczonych zyskało strzelanie do tarczy, niebawem zaczęto organizować pierwsze zawody.
Nowoczesne strzelectwo sportowe rozwinęło się na przełomie XIX i XX w.
Charakter poszczególnych konkurencji zmieniał się (i cywilizował) na przestrzeni kolejnych lat. Na kolejnych igrzyskach, do Atlanty w 1996 roku włącznie, zorganizowano około 50 różnych konkurencji strzeleckich. Wiele z nich nie przetrwało do dziś, a wiele może zadziwiać swym okrucieństwem - strzelano m.in. do żywych gołębi, zwycięzca mógł się "poszczycić" kilkudziesięcioma celnymi trafieniami. Dziś zamiast do gołębi strzela się do rzutków i do tarcz w kształcie sylwetek zwierząt. W początkach rywalizacji używano zwykłej, ogólnodostępnej broni, na przykład rewolwerów. Dopiero z czasem zaczęły pojawiać się wyspecjalizowane pistolety i karabinki.
Na igrzyskach olimpijskich w Atenach w 1896 roku, ojciec nowożytnego ruchu olimpijskiego, baron Pierre de Coubertin - sam wielki miłośnik pistoletu - zadbał, by strzelanie znalazło się w programie olimpijskim. Nieobecne w nim było potem tylko dwukrotnie: w roku 1904 i 1928. Na mistrzostwach świata strzelectwo pojawia się od 1890 roku.
Rozwojem sportu strzeleckiego kieruje założona w 1907 roku Międzynarodowa Unia Strzelecka (UIT). W Polsce pierwsza organizacja strzelecka powstała już w 1286 roku (Bractwo Kurkowe) a z czasem rozwinęło się wiele stowarzyszeń łowieckich. W 1933 roku powstał Polski Związek Strzelectwa Sportowego, który przejął dorobek poprzednich organizacji.
Historia i początki strzelectwa poznane tak więc możecie wyruszyć na strzelnice i postrzelać. Jak głoszą napisy na strzelnicy na ulicy konstantynowskiej :"Każdy dziś tu strzelać może, inni lepiej, inni gorzej." , "Naucz się trafiać do celu a staniesz się jednym z niewielu".
PZSS – historia powołania

23 kwietnia 1933 r. odbył się w Warszawie Organizacyjny Walny Zjazd Polskiego Związku Strzelectwa Sportowego. Udział w nim wzięli delegaci 11 okręgów strzeleckich reprezentujących 198650 członków (“Przegląd Strzelecki i Łuczniczy” nr 2 z 1933 r. str.14). W ten sposób zakończył się 10-letni okres organizacyjno-szkoleniowy, okres wypracowywania form i metod pracy związkowej, stosowanych często po dzień dzisiejszy.
W dziedzinie międzynarodowej rok 1931 przyniósł piękny sukces w postaci dobrze zorganizowanych i przeprowadzonych XXVIII Międzynarodowych Zawodów Strzeleckich (Mistrzostw Świata) we Lwowie. Biorąc pod uwagę wszystkie strzelania zawodnicy polscy zdobyli 14 pierwszych miejsc, w tym tytuły mistrzów świata:

zespołowo w strzelaniu do jelenia;

ppor. Matuszak z karabinu wojskowego w postawie stojącej na 300m;

Kiszkurno w strzelaniu do rzutków;

Sawicki w zawodach łuczniczych (trójbój 30m + 40m + 50m).
________________________________________
Rok 1931 szeroko spopularyzował polski sport strzelecki w kraju i na arenie międzynarodowej.
Dorocznym zwyczajem “Przegląd Sportowy” 6 stycznia 1932 r. zamieścił tabelę mistrzów Polski w roku 1931. W zestawieniu tym po raz pierwszy strzelectwo potraktowano na równi z innymi dyscyplinami sportowymi podając, że tytuły zdobyli w następujących konkurencjach:

karabin wojskowy – mjr Wrzosek z 80 pp;

pistolet wojskowy – kpt Galinowski;

karabin dowolny – Rutecki z WKS “Legia”;

pistolet dowolny – Kubalski z HKSŁ;

karabin małokalibrowy – kpt Lewiński z 34 pp;

pistolet małokalibrowy – Boye z HKSŁ.
________________________________________
Skutki kryzysu ekonomicznego dały o sobie znać w 1932 r. w formie zmniejszenia dotacji państwa na działalność sportową i wychowanie fizyczne. Tylko dzięki wielkiej ofiarności Polonii amerykańskiej drużyna polska mogła wziąć udział w igrzyskach sportowych X Olimpiady w Los Angeles. W 1932 r. pojechali na olimpiadę lekkoatleci, wioślarze i kajakarze – łącznie 27 zawodników i 12 opiekunów. Zabrakło pieniędzy na wysłanie bokserów, kolarzy, strzelców i drużyny jeździeckiej (mającej wielkie szanse na zdobycie srebrnego medalu). Prasa krajowa bardzo skąpo informowała społeczeństwo o wydarzeniach olimpijskich, dlatego nie można znaleźć danych dotyczących rodzajów i wyników strzelań.
Zespól strzelców polskich z powodu oszczędności budżetowych nie uczestniczył również w XXIX Międzynarodowych Zawodach Strzeleckich w 1933 r. zorganizowanych w Grenadzie w Hiszpanii.
W kraju w latach 1932-1933 działalność na niwie strzeleckiej toczyła się utartym już szlakiem, z więc organizowano różnorodne imprezy strzeleckie o zasięgu lokalnym, powiatowym, okręgowym i centralnym. W lipcu 1933 r. w Poznaniu odbyły się VIII Narodowe Zawody Strzeleckie, Myśliwskie i Łucznicze z udziałem 1026 zawodników (1925 r. – 200 zawodników).
Na dalszy rozwój strzelectwa istotny wpływ miały decyzje i przedsięwzięcia podejmowane i realizowane na szczeblu centralnym. Do zadań pierwszoplanowych wymagających rozwiązania przez tzw. czynniki decydujące należały:
1. Zmiana systemu zawodów strzeleckich w kraju oraz dokładne określenie trybu eliminacji (by np. na Mistrzostwa Polski nie zjeżdżało się zbyt wielu strzelców reprezentujących niski poziom),
2. Ujednolicenie form organizacyjnych polskiego strzelectwa sportowego,
3. Włączenie sportu strzeleckiego do Związku Polskich Związków Sportowych,
4. Przygotowanie odpowiedniej ekipy strzeleckiej na igrzyska olimpijskie w Berlinie w 1936 r.
W latach trzydziestych w okresie poprzedzającym powstanie Polskiego Związku Strzelectwa Sportowego istniał klimat sprzyjający rozwojowi strzelectwa. Dzięki temu doprowadzono do powstania jednolitej organizacji strzelectwa sportowego, organizacji wyzwolonej – na ile to w ówczesnych warunkach było możliwe – spod dotychczas bezpośredniego przemożnego wpływu ideowego Związku Strzeleckiego (Strzelca).
W dziedzinie organizacyjnej polskiego strzelectwa do szeregu istniejących już związków i organizacji strzeleckich w 1932 r. dołączył nowo utworzony Polski Związek Broni Wojskowej i Dowolnej. (Złośliwi mówili, że formalnie rzecz biorąc do tego związku “broni wojskowej” mogły należeć również broń pancerna, marynarka wojenna i lotnictwo, że mogła to być w przyszłości siła konkurująca z armią i że to właśnie zmusiło do szukania kompromisu, w wyniku którego dla wszystkich chcących sobie postrzelać, ale tylko do tarczy, utworzono Związek Strzelectwa Sportowego).
Powyższy wywód należy traktować jako nie autoryzowaną anegdotkę, jako kiepski żart zapamiętany przez jednego z ówczesnych działaczy. Utworzenie Polskiego Związku Broni Wojskowej i Dowolnej (pomijając być może dwuznaczną nazwę) było kolejnym etapem na drodze do utworzenia strzeleckiej organizacji sportowej. Daje to dobre świadectwo ludziom poszukującym w owych latach coraz lepszych form organizacyjnych dla polskiego strzelectwa.
________________________________________
Wyrazem dążeń do nadania strzelectwu rangi sportowej było również powołanie Głównej Komisji Dyscyplinarnej oraz Polskiego Kolegium Sędziów Strzelecko-Łuczniczych.
W 1933 r. zorganizowano i przeprowadzono dziesięć kursów i egzaminów na sędziów strzelecko-łuczniczych dla około 450 osób. Pod koniec 1933 r. pracowało aktywnie w 11 okręgach Polskiego Związku Strzelectwa Sportowego:

29 sędziów rzeczywistych,

50 sędziów okręgowych,

71 sędziów powiatowych,

158 kandydatów na sędziów.
308 sędziów strzeleckich i łuczniczych na ponad 200 tys. strzelców to mało, nawet bardzo mało jak na ówczesne warunki pracy sportowej. W następnych latach sytuacja uległa znacznej poprawie. Przyczynił się do tego sprawnie działający Zarząd Główny Polskiego Kolegium Sędziów Strzelecko-Łuczniczych.
________________________________________
Decydującym momentem w dalszym ukierunkowaniu sportu strzeleckiego było utworzenie 8 maja 1932 r. Naczelnej Rady Strzelectwa Sportowego w Polsce. Prace przygotowawcze zostały podjęte w roku 1931. Zarząd Główny Związku Strzeleckiego opracował projekt statutu, który po zatwierdzeniu przez Państwowy Urząd Wychowania Fizycznego i Przysposobienia Wojskowego stał się podstawą działania. Zgodnie ze statutem w skład Naczelnej Rady Strzelectwa wchodzili przedstawiciele:

Polskiego Związku Broni Małokalibrowej;

Polskiego Związku Broni Wojskowej i Dowolnej;

Polskiego Związku Łuczników;

Polskiego Związku Stowarzyszeń Łowieckich;

Zjednoczenia Strzeleckich Bractw Kurkowych R.P.;

Wojska;

Państwowego Urzędu Wychowania Fizycznego i Przysposobienia Wojskowego.
W skład Rady wchodzili również rzeczoznawcy, tj. wybitni specjaliści, na przykład znani strzelcy: ppłk Ignacy Bobrowski, Stefan Boye, oraz inż. Architekt Henryk Walczak, co było związane z projektem budowy reprezentacyjnej strzelnicy w Warszawie.
Naczelna Rada Strzelecka sprawowała swoje funkcje przez:

obrady plenarne (dwa razy w roku);

obrady Konwentu Seniorów (przewodniczących poszczególnych Komisji – raz na miesiąc);

pracę w komisjach:
a) programowo-organizacyjnej,
b) regulaminowej,
c) technicznej,
d) odznaki strzeleckiej i łuczniczej.
________________________________________
Komisja techniczna doprowadziła w marcu 1933 r. do powołania przez Naczelną Radę Strzelectwa “Komitetu Budowy Reprezentacyjnej Strzelnicy w Warszawie im.Marszałka Polski Józefa Piłsudskiego”. Na czele Komitetu stanął gen.bryg. dr Stanisław ROUPPERT. Projekt przewidywał wybudowanie krytej strzelnicy na 50, 100, 200 i 300 metrów “na części terenu WKS “Legii” i 1 Pułku Szwoleżerów – wzdłuż rowu” (“Przegląd Strzelecki i Łuczniczy” nr 2 z 1933 r.).
Z perspektywy lat możemy ocenić, jak ten śmiały projekt zrealizowano....
Zadania bieżące Naczelna Rada Strzelectwa wykonywała za pośrednictwem podległego sobie Biura N.R.S. kierowanego przez Jana Pakułę. Był on równocześnie sekretarzem Zarządu Głównego Polskiego Związku Broni Wojskowej i Dowolnej oraz sekretarzem Zarządu Głównego Polskiego Związku Broni Małokalibrowej.
Trzeba stwierdzić, że w 1932 r. podjęto szereg prac przygotowawczych zmierzających do powstania w rok później jednolitej organizacji strzeleckiej. Projekt takiej organizacji mogła wysunąć tylko Naczelna Rada Strzelectwa, więc ją utworzono i postarano się o wyrobienie jej autorytetu. Między innymi z tego względu kompletny skład Rady oraz najlepszych strzelców w 1932 r. przyjął herbatką na Zamku prezydent Rzeczypospolitej – Ignacy Mościcki. W ten sposób powstała wspólna platforma pracy dla całego polskiego sportu strzeleckiego. Należy obiektywnie stwierdzić, że na rozwój strzelectwa w Polsce w latach 1922-32 duży wpływ wywarła praca Komendy Głównej Związku Strzeleckiego. Ujednoliciła ona regulaminy poszczególnych strzelań i zawodów, organizowała systematycznie strzeleckie mistrzostwa Polski i inne imprezy, ustanowiła odznakę strzelecką, wydała szereg przepisów oraz doraźnych zarządzeń regulujących całe życie sportowo-strzeleckie. Związek Strzelecki czynił ciągłe wysiłki zmierzające do budowy nowych strzelnic, obniżka cen na broń i amunicję oraz wprowadzenie do produkcji krajowej broni strzeleckiej taniej, lecz o międzynarodowym standardzie. W propagandzie dominowało hasło “strzelectwo to sport obrony narodowej”.
________________________________________
Decyzja w sprawie utworzenia Polskiego Związku Strzelectwa Sportowego zapadła na plenarnym posiedzeniu Naczelnej Rady Strzelectwa w dniu 5 marca 1933 r. Ze względu na charakterystyczne motywy cytuję odpowiedni fragment uchwały: “Wychodząc z założenia, że w obecnych ciężkich warunkach ekonomicznych istnienie dwóch związków, a mianowicie PZBM i PZBWiD stanowi dla klubów i organizacji ciężar finansowy przekraczający ich obecne możliwości, że faktycznie nastąpiło zjednoczenie się tych dwóch związków już na szczeblu wszystkich powiatów oraz większości okręgów przez utworzenie wspólnych zarządów, że obarczenie pracą czynnych organizatorów sportu strzeleckiego nie zezwala na rozproszkowanie ich wysiłków, lecz wymaga ich skupienia N.R.S., wzywa PZBM i PZBWiD do połączenia się w jeden wspólny związek pod nazwą Polski Związek Strzelectwa Sportowego (P.Z.S.S.). (“Przegląd Strzelecki i Łuczniczy” nr 1 z 1933 r.).
Nadzwyczajne walne zjazdy PZBM i PZBWiD, obradujące jednocześnie w dniu 23 kwietnia 1933 r., uchwaliły rozwiązanie wymienionych wyżej związków, polecając przekazanie całego majątku nowej organizacji. Wobec powyższego tego samego dnia odbył się zjazd organizacyjny Polskiego Związku Strzelectwa Sportowego. Zjazd wybrał Zarząd Główny, w którego skład weszli:

Prezes – płk dypl. Stanisław WECKI,

I wiceprezes – mjr dypl Albin HABINA,

II wiceprezes – dyr. Edward KORB,

Członkowie: - Jan PAKUŁA, kpt Kazimierz MAZUR, prof. Kazimierz STRZEMIEŃSKI, Ryszard BIAŁOSTOCKI, Władysław UZDOWSKI, Jadwiga KIMACZYŃSKA,

zastępcy: - Wanda DĄBROWSKA, Antoni SEROCKI.
Na zjeździe wybrano również komisję: statutową, rewizyjną i dyscyplinarną.
Zebranie konstytucyjne nowo wybranych władz związkowych odbyło się 20 maja 1933 r. Ustalono na nim następującą obsadę personalną:

szef propagandowo-prasowy – dyr. Edward KORB,

sekretarz – Jan PAKUŁA,

kapitan sportowy – prof. Kazimierz STRZEMIEŃSKI,

skarbnik – Jadwiga KIMACZYŃSKA,

referent ewidencyjny – Ryszard BIAŁOSTOCKI.
Za tymczasową podstawę do działalności przyjęto statut byłego Polskiego Związku Broni Wojskowej i Dowolnej. Zdecydowano, ze statut ten będzie obowiązywał do czasu uchwalenia nowego, opracowanego przez komisję statutową.
Dla dalszego umasowienia sportu strzeleckiego ważne było to, że z chwilą powstania Polskiego Związku Strzelectwa Sportowego znacznie obniżono składki członkowskie. Do właściwych terytorialnie okręgów PZSS zaczęły zgłaszać swój akces sekcje strzeleckie “Sokoła”, ZHP, Policji Państwowej i innych organizacji o charakterze obronnym. Prócz Polskiego Związku Strzelectwa Sportowego pozostały: Zjednoczenie Strzeleckich Bractw Kurkowych Rzeczypospolitej Polskiej, Polski Związek Łuczników i Polski Związek Stowarzyszeń Łowieckich. Związkami tymi kierowały autonomiczne zarządy główne.
W latach trzydziestych organizowano jednolite narodowe zawody strzeleckie (z broni sportowej, myśliwskiej i łuku) na zasadzie przynależności strzelców, braci kurkowych, myśliwych i łuczników do jednej centrali, którą była Naczelna Rada Strzelectwa w Polsce. Stopniowo zarówno myśliwi, jak i łucznicy coraz bardziej się usamodzielniali. Organizowali własne igrzyska sportowe. Zarząd Główny PZSS coraz więcej uwagi poświęcał tym konkurencjom strzeleckim, które miały wejść w 1936 r. do programu berlińskiej olimpiady.